Kinderen opvoeden? Deze 19 tips helpen jullie als ouders op weg

1. Ruimte voor eigenheid

Probeer je kind niet in een mal te krijgen zodat het voldoen aan bepaalde beelden, imago’s of doet wat hoort/verwacht. Elk kind is een individu en moet alle ruimte krijgen om zichzelf te zijn. Ja, het moet leren rekening houden met anderen en zich aan regels te houden, maar vergeet als ouder niet naar de eigenheid van je kind te kijken. Zoek samen de meest passende weg zodat zijn/haar eigenheid mag blijven bestaan terwijl de regels opgevolgd worden.
Vergelijk je kind nooit met een ander. Het zal uiteindelijk zichzelf gaan vergelijken met anderen en meestal pakt dit dan negatief uit.

2. Altijd repareren

Kun jij je kind ook weleens achter het behang plakken of lijkt het ergste in jou dan naar boven te komen? Dat gebeurt iedereen, zolang je daarna het contact weer repareert. Simpel gezegd is dat (beide) even sorry zeggen, benoemen dat jullie allebei boos waren of elkaar niet begrepen. Sluit af met een knuffel/high five/knipoog/kus.

3. Hechting

Over hechting is veel geschreven. Dat gaat niet over één nacht ijs maar er springt voor mij wel één term uit: intersubjectiviteit. Dat betekent dat je als ouder je best doet om samen te genieten met je kind van iets wat jullie op dat moment samen doen of samen zijn. Door je kind dan aan te kijken (zorg dat jouw ogen dan glimmen van liefde), hetzelfde te voelen, hetzelfde te beleven, deel je samen een moment. Op zo’n moment lijkt het net of je even samen resoneert, dan maak je hart tot hart contact. Dat kan elke dag wel. Het kind voelt dat er dan van hem genoten wordt en dat geeft een boost aan zijn zelfvertrouwen.

4. Relatiegebaren

Op jouw initiatief onderneem je activiteiten met je kind. Jij bedenkt als ouder de activiteit en neemt je kind dus eigenlijk mee op een ouder-kind-date. Het kind voelt zich dan speciaal want papa of mama wil samen iets leuks doen. Jouw kind voelt zich dan geliefd. Als een kind in de ogen van zijn ouder ziet dat het leuk is, dan leert het dat hij of zij wel leuk moet zijn. Dat gevoel wordt verinnerlijkt waardoor kinderen meer ontspannen zijn en meer zelfvertrouwen hebben.
Voorbeelden: cupcakes bakken en versieren, tent bouwen in bos, vuurtje stoken met marshmellows, filmavond in een tent in de woonkamer, glow-in-the-dark-midgetgolven etc.

5. Goed voorbeeld doet volgen

Kinderen leren niet van wat je hen vertelt, maar leren van wat ze je zien doen.

6. Gezag

Gezag ontstaat alleen als er een band is. Gezag is wat anders dan macht. Als je zelf doet wat je zegt, dan kom je geloofwaardiger over. Als je als ouder rechtvaardig bent, dan is het verzet minder stevig. Als je als ouder ziet hoe het voor je kind is, dan voelt je kind zich begrepen en kan het beter naar je uitleg luisteren. Gezag betekent dat je zelf kalm en redelijk kunt blijven, in contact met je kind.

7. Emotieregulatie

Als je wilt dat je kind leert zijn emoties te beheersen, dan begint dat bij je eigen emotieregulatie. Je kind heeft jouw kalme aanwezigheid nodig om zijn heftige emoties te kunnen reguleren, om het uiteindelijk zelf te leren. O.a. boosheid is een natuurlijke en normale emotie. Help je kind acceptabele vormen te vinden om het te uiten anders vindt het zijn weg naar binnen met als gevolg mentale of lichamelijke klachten.

8. Grenzen

Kinderen hebben grenzen nodig, die werken als kaders. Grenzen bieden veiligheid. Binnen die kaders kunnen ze ontspannen ontdekken en leren omdat ze zich geen zorgen hoeven te maken over wat er buiten die kaders gebeurt. Papa en mama zorgen daar immers voor.
Kinderen moeten tegen de grenzen van hun ouders aanlopen, omdat ze dan leren zichzelf te beheersen, rekening te houden met een ander en zichzelf gerust te stellen. Dat betekent niet dat je als ouder de grenzen van je kind bepaalt, jij kan alleen spreken voor jouw grenzen. Veel ouders proberen al pratend en overtuigend het gedrag van hun kind te veranderen, maar dat gaat vaak zonder consequenties. Daarnaast geven al die woorden input voor discussie. En kunnen pubers voelen dat je ze wil veranderen (wil je niet maar wel dat ze verstandige keuzes maken). In hun zoektocht naar hun identiteit zullen ze dat stevig beschermen met verzet.
Hoe ziet dat er dan uit als je als ouder wilt dat een kind tegen jouw grenzen aanloopt en daardoor zijn gedrag gaat aanpassen. Door met een neutrale volhardende houding een keuze aan je kind te geven. Je wilt bijvoorbeeld niet dat je kind een koekje pakt dus is de keuze; nee geen koekje en kun je het toch niet laten dan vertel ik je vooraf wat de consequentie (voorlopig geen koekjes, even de trap op, geen/minder zakgeld, de afwas die avond doen, planten water geven, glas wegbrengen, onkruid plukken, geen beeldschermtijd meer etc) zal zijn. Je kind mag dan de keuze maken. Zo houdt kind regie maar leert het ook vooruit te plannen.

9. Stop met discussiëren

Veel ouders hoor ik zeggen dat ze helemaal zat zijn van al die discussies. Begrijpelijk, want kinderen zijn daar goed in. Maar discussiëren doe je toch echt met z’n tweeën. Ga maar eens in je eentje staan discussiëren, voelt toch een beetje knullig. Dus als ouder; stop gewoon met discussiëren; nee is nee. Daar hoeft verder niets bij. Je kind hoeft het ook niet eens te zijn met je en hoeft jou niet te snappen. Als je kind maar weet dat het ‘nee’ is, punt. Wat wel kan helpen is dat je teruggeeft dat je snapt wat je kind wil. Dat haalt de angel er ook al uit.
Soms moet er wel ergens over gepraat/gediscussieerd worden, daar ontkom je niet aan maar pak dan een rustig moment. Vooral bij jongeren moet je het ijzer smeden wanneer het koud is! Anders escaleert het alleen maar meer.

10. Voorspelbaarheid

Saai maar zo nodig. Een kind moet weten waar het aan toe is. Enerzijds door te weten wat er van hem verwacht wordt, want anders kan er onrust ontstaan en kan het op een dreinende manier duidelijkheid gaan vragen. De 5 W’s (wie, wat, waar, wanneer en waarom) kunnen daarbij helpen. Anderzijds is het van belang dat jouw gedrag en reacties als ouder voorspelbaar zijn. In de eerste instantie is dat belangrijk omdat een kind dan kan ontspannen omdat het weet dat je niet plotseling uit je slof zult schieten. En een ontspannen kind kan zich beter ontwikkelen. Daarnaast leert een kind op voorhand al keuzes af te wegen, omdat het al weet hoe je gaat reageren als het kiest voor iets wat eigenlijk niet mag. Maakt dus ook geen dreigementen uit boosheid (of beloftes) die je niet kunt waarmaken. Voor een kind betekent het woord van de ouder alles en een kind dat zijn vertrouwen verliest in het woord van zijn ouders, verliest vertrouwen in alles.

11. Achter het gedrag van je kind zit altijd een goede reden

Het is soms hard zoeken, maar bekijk het altijd vanuit het perspectief van je kind. Benoem dat hardop naar je kind. Dat helpt je kind zich begrepen te voelen, waardoor de emotie zakt en jouw woorden beter kan horen. Een kind leert op deze manier hoe je emoties reguleert. Bijkomstig effect is dat jij als ouder het ook beter snapt, waardoor je irritatie misschien wat minder hoog oploopt.

12. Altijd eerst snappen

Bij punt 10 werd het al iets aangestipt, maar als je wilt dat je kind je hoort dan is het belangrijk om eerst je kind te begrijpen. Anders zal je kind te vol zitten met al die onbegrepen en onrechtvaardige gevoelens en kan het niet naar jouw uitleg luisteren (werkt ook zo bij je partner!).

13. Probeer te handelen vóór je geïrriteerd raakt

Kinderen horen niet dat je geïrriteerd bent om wat ze doen, maar dat je hen irritant vindt en dat doet wat met hun zelfwaarde.

14. Veerkracht

Geef je kind niet wat het wil, maar wat het nodig heeft. Meestal is dat wat anders dan wat het wil op dat moment. Laat kinderen zelf iets oplossen, zelf regelen, zelf aankaarten etc. Geef ze de mogelijkheid om ergens naar te verlangen, ergens voor te werken, ergens op te wachten. Het gevolg: vreugde én trots omdat ze iets hebben bereikt.
Probeer je kind niet voor elk teleurstelling of pijn te beschermen. Problemen, tot op zekere hoogte, leert kinderen terugveren na tegenslag.

15. En nu?

Geef geen advies (zeker pubers niet) zonder dat je kind erom vraagt. Waarom niet? Omdat je snel de boodschap geeft:’ jij weet en kan het niet zelf, ik als ouder weet het beter’. Vraag kinderen liever wat ze nu van je willen; even luisteren, meedenken of gewoon een knuffel. Vraag hen hoe ze het zelf zouden willen oplossen. Zodoende kun je aansluiten bij wat zij op dat moment nodig hebben én leren ze zelf te voelen wat hun behoefte is om dat zelf te leren regelen.

16. Vragen vs zeggen

Als je als ouder wilt dat je kind ergens mee stopt, dan geen vraag stellen maar zeggen dat het moet stoppen.

17. Team-up met de andere ouder!

Elk kind heeft beide ouders (als ze er zijn) nodig. Samen in een goed werkend team. Dat geeft duidelijkheid, voorspelbaarheid naar je kind(eren). Het maakt dat er geen ruimte voor je kind is om te ‘stoken’. Ga nooit met je kind tegenover je partner staan, want het kan je kind gevoelens geven van schuld, onzekerheid en/ of loyaliteitsconflicten.

18. Ruzie tussen de brussen

Veel ouders lopen ook tegen de ruzies aan tussen hun kinderen. Veel ouders moeten dan steeds inspringen en dat is vermoeiend. Naast het feit dat kinderen niet leren hun eigen problemen op te lossen en hun ruzies te stoppen, is het ook wel gezellig als mama/papa steeds komt kijken wat we aan het doen zijn. Veel ouders geef ik mee dat ze met hun kind vooraf moeten bespreken wat de nieuwe regels worden als ze ruzie maken. Allereerst uitleggen dat ruzie erbij hoort zolang ze het samen weer oplossen. Daarnaast vertel je dat je ruzie nooit in je eentje kunt hebben. Dus dat ze allebei verantwoordelijk zijn voor het oplossen van de ruzie. Dat is of door ‘stop, hou op’ te zeggen of door weglopen of door zelf een ouder te gaan halen. Je geeft richting je kinderen aan dat wanneer je denkt dat het uit de hand loopt en je ermee moet bemoeien dat ze dus niet de kans pakten om het op te lossen dat je ze gaat helpen. Dat houdt in: 1. Benoemen dat je verdrietige en boze gezichten ziet, dat het hen niet is gelukt om zelf op te lossen en dan de vraag hoe ze dit nu wel samen kunnen oplossen. Soms hebben ze een beetje steun en meedenkwerk nodig van een ouder, soms moet de ouder besluiten dat ze te moe zijn en even iets voor zichzelf moeten gaan doen (tot de breinen weer kalm zijn). 2. Het doet er niet toe wat er precies gebeurd is of wie de schuld heeft want daar kom je als ouder toch niet achter als je het zelf niet gezien hebt.

19. Zet jezelf niet neer alsof je perfect bent

A. omdat het een moeilijke rol is om te spelen 24/7 en b. communicatie gaat beter als je je kind laat weten dat pap en mam soms ook iets moeilijk vinden.

Belangrijkste punten

-Neutrale houding
-Besteed aandacht aan de band met je kinderen, het liefste op initiatief van de ouder
-Erkennen van gevoel en gedrag van je kind
-Probeer te handelen voor je irritatie
-Afstemming; de ouder bepaalt de koers maar je hebt daarbij wel oog voor de reden van het gedrag en het gevoel van het kind
-Maak overal plezier, zie de humor en de vindingrijkheid in bij je kinderen. Geniet!

Haal eruit wat voor jullie gezin van toepassing is. En weet mij te vinden als het vragen oproept.

Disclaimer: dit werkt in de meeste gevallen zo maar er zijn uitzonderingen. Soms is het gewoon erg moeilijk als ouder om je staande te houden in het leven met al zijn uitdagingen en kun je niet meer dan je best doen.