‘Relaties staan in deze tijd onder druk’

Hooijer ziet eigenlijk twee groepen die verschillend reageren op de huidige situatie. Het ene gezin ervaart veel ruimte en rust om samen juist leuke dingen te doen, het andere merkt dat de patronen van voorheen nu niet meer werken, omdat ze gedwongen bij elkaar thuis moeten zijn. Ook de reacties hierop zijn divers. ,,De een wil zo snel mogelijk hulp, want dit mag niet ontploffen, terwijl de ander het negeert en zegt dat de crisis vanzelf over gaat, om dan weer terug in het patroon te gaan.”

Ondergronds

De therapeut ervaarde al dat in gezinnen de situatie wel escalleerde, zodat hulp nodig is. Juist in deze tijd komen soms ineens dingen op tafel die reeds lange tijd ondergronds smeulden. ,,In deze omgeving zie je bijvoorbeeld nogal eens dat er een hele duidelijke taakverdeling is. Moeder is dan verantwoordelijk voor binnenshuis en vader voor buitenshuis. Dan zijn ze een fantastisch stel om het bedrijf te runnen dat gezin heet, maar op het moment dat je langer dan die paar uur bij elkaar zit en er is stress, moet er ineens gesproken worden over je gevoelswereld. Daar is dan vaak niet eens taal voor. Vooral mannen vinden het heel moeilijk om woorden te geven aan emoties als frustratie, machteloosheid of angst. Of ze vinden het lastig om dit te delen, omdat ze denken dat het alleen hun probleem is en ze anderen hiermee niet op willen zadelen. Maar als ze dat wel zouden doen, snappen de andere gezinsleden waarom hij stil door het huis loopt. Helaas doen ze het vaak toch niet, omdat het hen niet geleerd is, of dat het te kwetsbaar is. Dit is natuurlijk ook spannend, want je loopt het risico dat je wordt afgewezen.”

Liefde gedoofd

Vervolgens ziet Hooijer wel gebeuren dat een stel hardnekkig in de taakverdeling blijft hangen. Vader gaat buiten klussen aan het huis en moeder blijft binnen met de kinderen. ,,Op die manier krijg je dus overbelaste moeders omdat zij op hun beurt zichzelf vaak te veel wegcijferen, terwijl de vaders met hun frustraties blijven zitten, omdat ze die niet delen. Ze trekken zich terug.”

De therapeut onderkent dat smeulend ongenoegen binnen relaties juist in deze tijd sneller aan de oppervlakte komt. Ze vraagt zich af of dit ‘gezond’ is, of niet. ,,Dat ligt eraan hoe je daarmee omgaat. Als je al heel lang een relatie hebt waarin het prima werkbaar was met een duidelijk patroon en iedereen wist waar hij aan toe was, is dat niet zo verkeerd. Wanneer er nu ineens ruzie ontstaat en er zijn kinderen bij betrokken, vind ik dat niet gezond. Maar soms zitten we vast in een sleur en worden we door zo’n crisis ineens wakker. Dan vraagt iemand zich af of hij of zij het nog wel leuk vindt om met de ander de hele avond op de bank te zitten. Dan kun je daar ineens een gesprek over hebben en constateren dat je elkaar kwijt bent geraakt. Vervolgens kun je beslissen of je deze tijd gebruikt om daar aan te werken, of dat de liefde gedoofd is.”

‘Soms zitten we in een sleur en worden we door zo’n crisis ineens wakker’

Brood op de plank

Ook de opvoeding van kinderen komt ineens scherper op tafel, vanwege een intensere en langere tijd met elkaar. Hooijer wijst erop dat dit best ingewikkeld kan zijn, omdat er naar nieuwe vormen wordt gezocht. ,,Omdat vader nu soms (meer) thuis is, gaat hij zich er ineens ook mee bemoeien. Dan kan moeder de controle kwijt raken en zij vindt dat soms lastig om te zeggen. In plaats daarvan gaat ze zeuren, waardoor haar man boos, gefrustreerd wordt en soms wegloopt. De kinderen snappen daar dan weer niks van. Het vraagt talent om met elkaar in zo’n crisistijd te overleggen. Je kunt er beter voor zorgen dat je een goed team bent, voordat je met kinderen gaat communiceren.”

De kwestie behoud van werk, inkomen en brood op de plank is een belangrijk element voor een gezin, waarbij Hooijer uitlegt dat de man hier vaak ziet als zijn taak. ,,Hij is verantwoordelijk voor het geld, de veiligheid en het bestaansrecht van het gezin. Dus als dat wegvalt, vraagt hij zich af wie hij nog is als man. De meesten zullen dat niet zo bedenken, maar het is wel een gevoel dat meeweegt in hoe je op je kinderen reageert.

Bijbels perspectief

Angst voor het virus wordt verschillend beleefd, is de ervaring van de therapeut. Het fenomeen op zichzelf wordt soms door gelovige Barnevelders ook geplaatst in Bijbels perspectief, met een verwachting van het ‘einde der tijden’. Ook dit thema kan onderling binnen relaties tot discussies en onbegrip zorgen.

Hooijer geeft stellen dikwijls het advies mee om elke dag een moment te vinden om met elkaar te bespreken hoe alles in het gezin reilt en zeilt. ,,Al is dat maar een half uurtje, op het eind van de avond. Dat mag zo diep gaan als je zelf wilt. Waar de een geen taal heeft voor het gevoel, kan de ander juist een heel belevingsverhaal hebben. Maar het kunnen eenvoudige vragen zijn richting je partner. Waar was je vandaag blij of gefrustreerd over? Wat heb je nodig, wat kan ik voor je betekenen? Op die manier blijf je verbinding met elkaar houden in deze gekke, chaotische tijd!”

Eieren voor hun geld

Therapeute Lenie Kap, die in de Glind woont, merkte dat in eerste week van de crisistijd mensen eieren voor hun geld kozen en de geplande gesprekken afzegden, vermoedelijk om hun portemonnee te sparen. Maar de therapeut ontdekte bij haar beroepsvereniging dat haar vak valt onder de cruciale beroepen, zodat ze mensen mag spreken, face-to-face, per telefoon of online via beeldscherm. Hierdoor nam de hoeveelheid bestaande cliënten minder af, terwijl Kap nog geen mensen op haar pad kreeg die van slag zijn vanwege de coronatijd. Onlangs sprak ze een mannelijke client. Ze vroeg hem naar de manier waarop hij in deze tijd zijn relatie beleeft. ,,Hij en zijn vrouw hebben drie kleine kinderen. Zij krijgen thuisonderwijs. Het werk gaat daarnaast gewoon door. Met zijn partner kon hij goede afspraken maken: wie er wanneer voor de kinderen zorgt en wat de kinderen zelf moeten doen. Bovendien vragen ze aan elkaar wat ze zelf nodig hebben en concludeerden ze dat het hen goed doet om samen te wandelen. In dat gesprek kwam hij er achter dat hij ’s avonds ook kan gaan hardlopen. Het gesprek hierover brengt hen dichter tot elkaar, liet hij me weten.”

In de maling Kap bevestigd dat deze tijd ook een ‘trigger’ kan zijn voor het uiten van verborgen onvrede tussen partners. Ze kaart een stel aan. Beiden hadden een scheiding achter de rug en ze hadden elkaar gevonden. Samen kregen zij een kind, terwijl ieder voor zich al vader en moeder was van een voorgaand huwelijk. ,,De man had een eigen bedrijf, maar hij had de problemen voor zijn nieuwe partner verzwegen, totdat het failliet ging. Hij wilde haar sparen, maar zij voelt zich nu in de maling genomen en verraden. Ik heb hen laten zien dat ze hebben gereageerd vanuit stress. Kap gaf hen ‘gereedschap’ mee, hoe ze daarmee om kunnen gaan.”
Openheid van zaken en het delen van gevoelens zijn volgens de therapeut erg belangrijk. ,,Als je dingen voor jezelf houdt, ga je op je eilandje zitten. Ook al vind je het erg moeilijk om dingen te zeggen, je kunt dat meestal beter doen dan je ze verzwijgt. Want anders gaan ze een eigen leven leiden. Corona roept veel stress op. Daardoor val je snel terug op oude patronen, om te overleven. Dat is ooit helpend geweest, maar in de relatie werkt dat vaak niet. Een patroon dat je dan ziet, is dat de één de ander vastklampt, terwijl de ander zich terugtrekt. Het zijn allebei overlevingsmechanismen om de relatie te behouden, maar in beide gevallen is het gevolg dat de ander de neiging heeft om juist weg te lopen. Dat werkt averechts.”

Op elkaars lip

Kap onderkent dat de onderhuidse problemen binnen een relatie nu sneller op tafel komen. Zo hoorde ze van een collega dat vooral in een nabijgelegen dorp veel tweeverdieners te maken krijgen met problemen die er al lang waren, maar die zich tegenwoordig duidelijker openbaren. ,,Veel jongeren in dit dorp zijn verslaafd aan drugs, dat is bekend. Nu zie je dat het in deze gezinnen helemaal uit de hand loopt. Normaal gesproken leven ze langs elkaar heen, maar nu zitten ze op elkaars lip en zijn de verdovende middelen ook lastiger te krijgen. Ook als je een kind hebt dat veel alcohol drinkt, wordt dat heel duidelijk.”
Het verlies van werk en inkomen kan leiden tot grote zorgen. Als iemand zijn gevoelens sowieso moeilijk kan uiten, wordt dit volgens Kap in een periode van stress nog lastiger. Ze beaamt dat het nu een tijd kan zijn om hier eens goed naar te kijken en aan te werken. ,,Zodat je boven water krijgt wat er eigenlijk al niet goed zit. En als je daar dan goed uitkomt samen, is deze zware crisistijd toch nog ergens goed voor geweest.”
Kap merkt dat mensen ‘stilgezet’ worden en gaan nadenken over wat voor hen echt belangrijk is in het leven.